Wat maakt veranderen echt zo moeilijk?
Volgens Ayca Szapora zit het in je brein: ‘Als we ons gedrag willen veranderen, proberen we van alles, maar weten we niet goed op welke knoppen we moeten drukken. We maken plannen en hebben goede voornemens maar we vallen steeds terug in oude patronen. Het concreet maken van je eigen doel is belangrijk.’ Daarbij moet je het nodige gedrag op de korte termijn helder beschrijven, adviseert Szapora. Trainen voor een marathon bijvoorbeeld, doe je niet door gelijk te beginnen met een vast schema voor negen maanden. Focus op tastbare en kleine doelen, het eerste doel is dan eenvoudig, een keer per week lopen en dat drie weken volhouden. Szapora: ‘Je brein heeft altijd voorkeur voor de korte termijn over de lange termijn. Als je geen korte termijn heldere en kleine doelen hebt, ben je vatbaar om verleid te worden om van je lange termijn doel af te wijken.’
Stel je doelen waar nodig bij
Ook als het doel van bovenaf is opgelegd, een reorganisatie of een verandering van functie bijvoorbeeld, kun je helder zijn over je eigen doelen, stelt Szapora. Het gaat erom iets te doen wat je leuk vindt, gelukkig zijn. Je brein doet alles om moeite te verminderen, en plezier te krijgen. Als je dat mechanisme een keer snapt, kun je concrete acties bedenken om je onbewuste mee te laten werken. Hiermee wordt verandering makkelijker. Szapora adviseert: ‘Kijk met een andere mindset naar je doelen, laat los wat niet klopt, kijk naar wat je blij maakt.’
Een verandering kun je volgens de breindeskundige het beste onderzoeken door te doen en je lange termijn doelen op te knippen in stukjes. Niet alleen maar nadenken, maar ook proberen. ‘Dan ontdek je waar je blij van wordt. In je hoofd kun je heel veel beleven, maar door fouten te maken krijg je richting.’ Volgens Szapora geldt dat ook voor nieuwe stappen in je carriere. ‘Mensen verwarren tegenslagen en verandering als iets negatiefs, maar het zijn juist geschenken die laten zien wat er niet bij je past.’
Van kleine stappen naar grote verandering
Szapora werkte zelf als organisatieadviseur en had constant te maken met verandermanagement. Het fascineert haar nog steeds enorm: ‘Ik zag al snel dat als je een bedrijf wilt veranderen, je de mensen moet veranderen. Alles wat je verandert aan een organisatie, heeft altijd een gedragscomponent.’ Ze vertelt wat je brein precies doet om verandering tegen te houden. ‘Ons brein is hardwired om niet te veranderen. Het doet alles om je handelingen te automatiseren, dat is efficiënt. Hoewel je brein grote veranderingen tegenhoudt, kan het kleine stapjes wel aan. Als je weet hoe dat in zijn werk gaat, kun je ook kleinere stappen maken. Een verandering hoeft niet in een keer heel groot te zijn. Een procent verandering werkt wel. Als je die kleine stappen blijft herhalen, leidt dat uiteindelijk tot een grote verandering in je brein.’
Onbewuste overtuigingen
Szapora ging in een workshop aan de slag met de onbewuste overtuigingen van de deelnemers, vertelt ze: ‘Ons gedrag is voor 99% bepaald door ons onbewuste. Onze onbewuste overtuigingen zorgen voor al ons gedrag en hoe we de wereld waarnemen. Er zijn manieren om dat te doorzien. Je krijgt inzicht in wat je interpreteert en wat de werkelijkheid is.’ Volgens Szapora lukt het deelnemers aan de workshop ook om hun angst voor verandering te doorzien, en te weten te komen wat ze precies moeten doen om hun brein mee te laten werken. ‘Als je in stappen inzicht krijgt in hoe je de wereld ziet, kun je je eigen blik ook veranderen. Dan ben je niet meer verlamd door angst of weerstand.’
Szapora: ‘Ik laat in de workshop zien hoe het proces in het brein werkt. Er vallen kwartjes, mensen snappen wat hun programmeringen zijn.’ De wetenschapper houdt het begrijpelijk, maar kan niet om een belangrijke term heen, de neocortex, het deel van de hersenen dat zorgt voor het bewust verwerken van informatie. Szapora: ‘Als je je gedrag wilt veranderen, probeer je dat te doen vanuit de neocortex. Om dat duurzaam te maken, moeten juist de diepere lagen van het brein samenwerken.
